Mizaç; kişinin doğuştan getirdiği ve bireyin; duygu, düşünce ve davranışlarının temelinde yatan yapısal çekirdektir. Mizaç, kişiliği şekillendiren yapısal işlem çekirdeğidir.
Bütün çevre şartları, eğitim, kültür, ebeveyn tutumları, yaşanılan olaylar vb. bu mizaç yapısı tarafından algılanır, değerlendirilir, yorumlanır ve işlenir. Aynı çevre şartların muhatap olduğumuz halde, bunları farklı algılayıp değerlendirmemizin nedeni; işte bu farklı algı ve işlem çekirdekleridir.
Kişilik yapısının şekillenmesinde, hem mizaç yapısı hem de mizaca etki eden faktörler önemlidir. Dış etkenler; mizacın yapısı ve bu yapıyı oluşturan özellikler temelinde etkileşirler. Herhangi bir iç ve dış etken ya da olay, mizaçtan tamamen bağımsız bir sonuç oluşturamaz.
Özetle; kişinin mizaç tipi doğuştan olup değişmez. Kişilik ise dinamiktir ve hayat boyu kendi yelpazesinin sınırları içinde değişebilir.
Mizaç yapısının etkileştiği içsel ve dışlar şartlar hiç kimse için aynı olamayacağından her bireyin kişiliği son tahlilde birbirinden farklıdır, dolayısıyla biriciktir.
Hiçbirimiz diğerimizden üstün değiliz; ancak farklıyız. Muhatabımızı kendimize benzetmeye çalıştığımızda veya bizim gibi olmasını istediğimizde bu, onun farklılığını görmezden geldiğimiz veya göremediğimiz anlamına gelir. Üstelik onu kendimize göre değerlendirdiğimizde hem yanlış bir karşılaştırma yapmış olur, hem de ona haksızlık etmiş oluruz.
Enneagram / Dokuz mizaç sisteminde; 9 farklı mizaç yapısı vardır.
